Jan Wydra (1902 – 1937) znany jest przede wszystkim jako współzałożyciel „Bractwa św. Łukasza”, ale zwykle wymieniany jest tylko w szeregu jego członków. Znacznie mniej znana jest jego twórczość, ale też w zbiorach muzealnych zobaczyć można jego nieliczne dzieła. Jedyną po II wojnie światowej monograficzną wystawę twórczości Wydry zorganizowało w 1986 r. Muzeum lubelskie w Lublinie. Nie przypadkiem tu – w Lublinie spędził dzieciństwo i młodość, tu kształtowała się jego postawa wobec sztuki w dużej mierze dzięki przyjaźni z poetami przede wszystkim z Józefem Czechowiczem, ale też z Konradem Bielskim, Wacławem Gralewskim. Oni, a także lubelskie rodziny Miernowskich, Jaworowskich, Bergerów wspierały artystę w jego nie ustanej walce z biedą i chorobą.

W 1923r. rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. Tadeusza Pruszkowskiego. Przyjęty został jako „wolny słuchacz”, ukończył bowiem tylko cztery klasy gimnazjum. Wkrótce stał się jednym z najlepiej zapowiadających się uczniów „Prusza”, a w 1925 r. współzałożycielem „Bractwa św. Łukasza”.

Twórczość Jana Wydry bodaj najpełniej oddawała propagowaną przez Pruszkowskiego ideę sztuki wielkiej, opartej na najlepszych tradycjach malarstwa europejskiego XVI i XVII w., sztuki perfekcyjnej warsztatowo, a jednocześnie zrozumiałej, mającej szerzyć kulturę artystyczną w społeczeństwie. Wielkie kompozycje historyczne, religijne, alegoryczne Jana Wydry doskonale realizowały ten program. Ale malował też portrety, okazał się znakomitym pejzażystą, uprawiał rysunek i grafikę, projektował okładki książek i czasopism (m. in. lubelskich „Lucifera” i „Reflektora”.)

Osobny wątek nie tylko w twórczości, ale i życiu Jana Wydry to Kazimierz Dolny. Od 1923 r. bywał tu na plenerach, w latach 1927 -1930 mieszkał na stałe. Z tych lat pochodzi cała seria wrażliwie ujętych pejzaży kazimierskich. Zmagał się z gruźlicą, bezskutecznie. W ostatnich latach życia malował mało i z trudem. Pisał listy – te ostatnie, pisane do żony z sanatorium w Zakopanem późną jesienią 1936 r. to traktaty o sztuce mówiące o ogromnej (choć był właściwie samoukiem) wiedzy na związane ze sztuką tematy (listy te zamieszczone są w katalogu wystawy). Wystawa urządzona w Galerii Letniej Muzeum Nadwiślańskiego jest pierwszą w Kazimierzu prezentacją prac Jana Wydry. Zgromadzono na niej (poza kilkoma pracami) cały zachowany dorobek artystyczny malarza.

Waldemar Odorowski

źródło: www.muzeumnadwislanskie.pl