W pierwszym etapie projektu „Muzeum Dawnych Słowian – otwarte muzeum tematyczne” wykupiono z rąk prywatnych słowiańskie grodzisko w Żmijowiskach i wytyczono szlak tematyczny „Grodziska nad Chodelką”, prezentujący relikty wczesnośredniowiecznych założeń obronnych, oprócz Żmijowisk także w Chodliku, Kłodnicy i Podgórzu.

Pierwszym krokiem w II etapie działań było powstanie opracowania „Grodzisko w Żmijowiskach – studium przystosowania stanowiska archeologicznego do publicznego udostępniania” autorstwa Pawła Lisa, podsumowujące blisko czteroletnie prace nad teoretycznymi założeniami utworzenia na działkach wykupionych przez Muzeum centralnego punktu otwartego muzeum tematycznego i utworzenia tam ośrodka archeologii doświadczalnej. Na tej podstawie zlecone zostało wykonanie projektu architektonicznego zagospodarowania grodziska i otaczających go terenów oraz projekt techniczny rekonstrukcji budowli mieszkalnej typu półziemiankowego z IX-X w., wg obiektów, jakie odkryto w Żmijowiskach na przygrodowej osadzie w roku 1965.

Wykopaliska 2006

W celu uzyskania możliwie najpełniejszych podstaw źródłowych do planowanej w III etapie rekonstrukcji systemu obronnego grodu, w roku ubiegłym rozpoczęto kolejną kampanię wykopaliskową, w trakcie której odkryta została drogą doprowadzająca do grodu. Badania w szerszym zakresie kontynuowane będą w roku bieżącym. Od 30 lipca do 31 sierpnia prowadzone będą wykopaliska, które – na co badacze bardzo liczą! – mogą doprowadzić do odkrycia pozostałości grodowej bramy. Byłby to ostatni, najważniejszy element systemu obronnego, którego rozpoznanie umożliwiłoby wiarygodną rekonstrukcję grodu.

Półziemianka

Istnieje również możliwość, że już w tym roku – jeśli Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków zaakceptuje wniosek Muzeum – rozpoczną się na grodzisku w Żmijowiskach pierwsze prace rekonstrukcyjne! W pierwszej kolejności odtworzony zostanie na odcinku blisko 20 m zniszczony w latach 70-tych XX wieku nasyp wału obronnego w części północnej i południowo-zachodniej grodziska. Planowane jest również odtworzenie podwójnej linii drewnianego płotu obronnego na przedwale grodu, którego pozostałości odkryto podczas ubiegłorocznych wykopalisk. Najbardziej jednak spektakularnym przedsięwzięciem, uzależnionym jednak od hojności sponsora, będzie planowana na drugą połowę września w ramach kolejnych Warsztatów Archeologii Doświadczalnej budowa półziemiankowego domostwa. Ta wkopana na blisko metr w ziemię drewniana budowla o wymiarach 5 na 5 m, przykryta dwuspadowym dachem o poszyciu z darni lub trzciny, wyposażona w kamienne palenisko będzie pierwszym z planowanych do rekonstrukcji obiektów, które w przyszłości stanowić będą zaplecze dla ośrodka archeologii doświadczalnej. Również wczesną jesienią na granicy muzealnych działek staną drewniane rzeźby – stylizowane słowiańskie bóstwa, które zaprojektowali i przygotowują uczniowie Zespołu Szkół Plastycznych w Lublinie.

Partnerem organizacyjnym projektu „Muzeum Dawnych Słowian – otwarte muzeum tematyczne” jest Gmina Wilków.