Program, zrealizowany przez Muzeum Nadwiślańskie, miał za zadanie rozstrzygnięcie kwestii, czy znane z badań archeologicznych, pochodzące z VIII-IX w. charakterystyczne naczynia gliniane, opisane i wprowadzone do literatury naukowej pod nazwą "ceramiki chodlikowskiej" przez prof. Aleksandra Gardawskiego, wykonywane były z miejscowej gliny, na złoża której archeolodzy natrafili w czasie badań grodziska w latach 2001-2002.

W trakcie eksperymentu odtworzono cały cykl produkcyjny naczyń: od odsłonięcia złoża i wydobycia gliny, poprzez uzyskanie charakterystycznej domieszki z przepalonego i rozdrobnionego na kamiennych żarnach tłucznia granitowego, przygotowanie masy ceramicznej, ręczne wylepienie naczyń w typie "chodlikowskim" techniką wałeczkową i ostateczne ich uformowanie obtaczaniem na wolnoobrotowym kole i naniesienie typowego ornamentu wielozębnym narzędziem, suszenie naczyń, aż po najbardziej efektowną część eksperymentu - wypał w jamie ziemnej.

W efekcie tych działań uzyskano naczynia, które do złudzenia przypominają - nie tylko formą, zdobieniem czy barwą, lecz również strukturą wewnętrzną - oryginalne wyroby chodlikowskich garncarzy sprzed 1200 lat. Potwierdziło to postawioną tezę badawczą o wykorzystywaniu przez nich miejscowych złóż gliny.

Oprócz odpowiedzi na podstawowe pytanie, przeprowadzony eksperyment wzbogacił wiedzą archeologów o wiele nowych spostrzeżeń o procesie formowania naczyń, a przede wszystkim o sposobie ich wypału. Ostateczne podsumowanie jego wyników nastąpi po przeprowadzeniu przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie laboratoryjnych analiz porównawczych przekazanych tam próbek gliny, masy ceramicznej, wypalonych naczyń i zabytkowej ceramiki chodlikowskiej.

Niezwykła efektowność odtworzonego wczesnośredniowiecznego procesu powstawania naczyń ceramicznych podsunęła autorom i uczestnikom eksperymentu pomysł organizowania w przyszłości w Chodliku warsztatów archeologii doświadczalnej, poświęconej garncarstwu pradziejowemu i wczesnośredniowiecznemu, a być może także innym dziedzinom wytwórczości, znanym z badań archeologicznych. Prawdopodobnie już w przyszłym roku Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym podejmie się organizacji takich warsztatów, na które wszystkich zainteresowanych serdecznie zapraszamy.

Paweł Lis
Kamienica Celejowska
oddział Muzeum Nadwiślańskiego
www.muzeumnadwislanskie.pl