I tego roku organizatorzy przygotowali dla publiczności festiwalowej bogaty interdyscyplinarny program.
Prezentujemy kalendarium pierwszego dnia festiwalowego.
We wtorek, 18 sierpnia o godz. 11.00, w pierwszy festiwalowy dzień, zapraszamy do głównej siedziby Muzeum Nadwiślańskiego przy Rynku 19 na wernisaż fotografii urodzonej w Końskowoli Julii Pirotte; słynnej, niestety zapomnianej żydowskiej fotografki. Wystawa zorganizowana specjalnie na czas trwania Pardes Festival prezentuje wybór fotografii Julii Pirotte ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie.
- Julia Pirotte słusznie uchodzi za ważną, a dziś właściwie zapomnianą dokumentalistkę. (…) Warto jednak pamiętać, że traktowała obraz fotograficzny jako samodzielne dzieło sztuki i wyczulona była na stronę plastyczną, subtelnie operując, a niekiedy bawiąc się kadrowaniem, zestawieniami płaszczyzn i faktur. Potwierdza to jej rozmowa z Marią Wiśnicką, autorką filmu dokumentalnego o Julii Pirotte. (…) Przy czym Julia Pirotte wystrzegała się estetyzacji, spojrzenie miała ostre i wnikliwe. Jej bohaterowie są mocno osadzeni w realnym świecie, w trudnej codzienności – zauważa Krystyna Dąbrowska w eseju "Julia Pirotte - Twarze i dłonie".
Po wernisażu pokaz filmu Julia Pirotte (reż. Maria Wiśnicka - Wyrozębska). Wstęp wolny!
O godz. 12.00 zapraszamy na spacer po kolekcji judaików w zbiorach Muzeum Nadwiślańskiego, ul. Rynek 19. Pani Aniela Ryndziewicz, wybitna znawczyni sztuki złotnictwa przedstawi zbiór żydowskich sreber kultowych i obrzędowych eksponowanych w głównej siedzibie muzeum. Wstęp wolny!
Pięknie dziękujemy Muzeum Nadwiślańskiemu za świetną współpracę!
Tego roku, po raz pierwszy w historii Pardes Festival, odbędą się na warsztaty wycinanki żydowskiej. Warsztaty poprowadzi Joanna Matyjasek z Lublina, twórczyni i badaczka tradycyjnych wycinanek żydowskich, która praktykowała u znanej żydowskiej artystki, Moniki Krajewskiej. Tradycyjne wycinanki żydowskie związane były ściśle z życiem religijnym i rocznym cyklem liturgii. Najokazalsze z nich, zwane „mizrach” (po hebrajsku: wschód), wskazywały kierunek modlitwy – ku Jerozolimie, inne służyły do dekoracji sukki w Święto Szałasów, do liczenia omeru – dni między Świętami Pesach i Szawuot, zapowiadały radosny miesiąc Adar, zdobiły chorągiewki w święto radości Tory – Simchat Tora. Na Szawuot robiono wycinanki zwane „szewłojsłach” lub „rojzełach” – rozetki, które wieszano w oknach. Formę wycinanki miały często amulety chroniące noworodka.
Na warsztaty zapraszamy do klimatycznej Willi Ima, ul. Czerniawy 33, godz. 14.00. Każdy z uczestników powinien przynieść małe nożyczki (do skórek) z ostrymi końcami. Wstęp wolny, ale liczba miejsc ograniczona. Zapisy telefoniczne: 798 041 365.
Uroczysta inauguracja festiwalu rozpocznie się o godz. 17.00 w Synagodze kazimierskiej. Wstęp wolny! W programie inauguracji prezentacja profesor Hanny Zaremskiej poświęcona galerii średniowiecznej Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Galeria „Pierwsze spotkania” obejmuje lata 960–1500. Władcy, którzy modernizowali gospodarkę kraju, z radością witali przybywających do Polski Żydów. Słynny Statut Kaliski, książęcy przywilej określił status prawny polskich Żydów, gwarantując im m.in. swobodę wyznania, ochronę przed niesłusznymi oskarżeniami oraz prawo do handlu. Mimo że zdarzały się akty przemocy oraz pomówienia o mordy rytualne Żydzi nie doświadczyli w Polsce prześladowań na taką skalę, jak działo się to w Europie Zachodniej. Początkowo żydowscy osadnicy tworzyli małe skupiska w pobliżu grodów, by z czasem osiedlić się w miastach. Do 1506 roku mieszkali w ponad stu osiedlach, w połowie z nich tworząc zorganizowane, żydowskie społeczności. Już trzy lata wcześniej Jakub Polak otrzymał królewski przywilej, na mocy którego został pierwszym rabinem w Polsce. Był to znak, że centrum aszkenazyjskiego świata przesunęło się w kierunku ziem polskich, a Złoty Wiek kultury żydowskiej zbliżał się szybkimi krokami.
W drugiej części inauguracji Pardes Festival wystąpi charyzmatyczny klarnecista Paweł Szamburski w solowym koncercie „Ceratitiscapitata”, wyjątkowym projekcie muzycznym na klarnet i klarnet basowy, którego inspiracją stała się tradycyjna muzyka sakralna basenu Morza Śródziemnego.
Zwieńczeniem pierwszego festiwalowego dnia jest wyjątkowy performance literacko-muzyczny w Pensjonacie Folwark Walencja, ul. Góry 16 - początek godzina 21.00. Olga Tokarczuk przeczyta fragmenty bestsellerowej powieści „Księgi Jakubowe”, a klarnecista Paweł Szamburski zaczaruje gości festiwalowych improwizacjami na klarnecie.
W „Księgach Jakubowych” Olga Tokarczuk przywołuje rok 1752, Podole, świat malowniczy, ale trawiony cierpieniem i biedą, pełen brudnych podwórek i owrzodzonych staruszek. Niejaki Jakub Lejbowicz Frank ogłasza, że jest Mesjaszem i tak na łonie judaizmu rodzi się herezja, która zostanie później okrzyknięta mianem frankizmu. Wyznawcy Franka odrzucają prawo mojżeszowe i Talmud na rzecz kabały, wyznają wiarę w Trójcę Świętą i Pannę (utożsamianą czasem z Matką Boską), a nowe wierzenia przypieczętowują przejściem na katolicyzm. Chociaż akcja "Ksiąg Jakubowych" umiejscowiona jest 250 lat temu, dzieje się w prowincjonalnych miasteczkach albo egzotycznych miastach i traktuje o sprawach na pozór ezoterycznych i ciemnych, to jest to książka nadzwyczaj aktualna i ważna.
Wstęp na wszystkie spotkania wolny!
Zapisy na warsztat wycinanki, tel. 798 041 365.
Prezentacja i koncert w synagodze to jedno wydarzenie bez przerwy.
Performance w Pensjonacie Folwark Walencja zaczynamy punktualnie o godz. 21.00.
Tekst: Aleksandra Markiewicz