Wydawać by się mogło, że "Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego – lektura szkolna, to utwór może i ważny z jakiegoś powodu, ale mocno zapewne omszały. Uczniowie Koszczyca i mieszkańcy Kazimierza Dolnego pokazali jednak, że autorowi nie brakowało humoru, który wciąż wzbudza prawdziwą radość. I trudno było się nie śmiać, gdy się słuchało chociażby przygody ze świerczkiem młodego księżulka Anastazego, jak pisał o nim Żeromski.
„Panna Szarłatowiczówna rzuciła się kapłanowi na ratunek i rzeczywiście wybawiła go z opresji. Podchmielony ksiądz Anastazy wlazł w ciemności na młodego świerka, który mu się cały wpakował pod sutannę i między nogi, a w sposób tak wyjątkowo uporczywy, iż żadną miarą nie można było ani przeskoczyć, ani ominąć, ani w ogóle przerwać tego dosiadania świerka z jego bujnymi i sprężystymi gałęźmi.
- Diabli z tymi świerkami! – irytował się kapłan. – Co to za pomysł, żeby zostawiać na drodze takie małe koczkodany.
- Bo kto widział, żeby nosić tak długie sutanny! – mówiła kuzynka wydobywając księdza na wolność. - Księża za granicą nie chodzą już w takich spódnicach. Nawet my, kobiety, nosimy przecie krótkie suknie, nie takie do samej ziemi.
- Cicho! Co się wtrącasz do kapłańskich sukienek...”
To była tylko jedna z humorystycznych scen, jakie wybrano na tegoroczne Narodowe Czytanie. Nie brakowało jednak i sytuacji patetycznych, jak choćby scena toastu pana Storzana.
„Pan Storzan ujął kieliszek, który jeden z sąsiadów podał mu niemal na klęczkach, drżącymi palcami objął jego wysmukłą nóżkę, z trudem podniósł go do góry swą suchą ręką, i z wytwornym uśmiechem, pełnym w tej minucie skupionego, jakby symbolicznego cierpienia, rzekł do otaczających:
- Piję za zdrowie bohaterów naszej ziemi, którzy w obronie jej wolności, w obronie naszej wolności potracili ręce albo nogi!
Wypito ten toast w uroczystym milczeniu, wśród grozy ogólnej, ze łzami w oczach.”
I takie jest życie, gdzie sprawy ważne – a takimi bez wątpienia były walki zbrojne i dysputy o kształt nowej Rzeczypospolitej po 1918 r. – mieszają się ze sprawami codziennymi, miłością, nienawiścią, cierpieniem i … humorem, który pozwala to wszystko przetrwać.
- Nie sądziłam, że Żeromski tak pisał – mówiła po Narodowym Czytaniu jedna z pań obecna na zamku podczas Narodowego Czytania w Kazimierzu. – Omawialiśmy „Przedwiośnie” w szkole, ale było raczej… nudne. Muszę je przeczytać jeszcze raz.
- Lubię uczestniczyć w wydarzeniach, które organizowane są w Kazimierzu, szczególnie takich, w których udział biorą bliżsi i dalsi znajomi, a tak jest właśnie w przypadku Narodowego Czytania w Kazimierzu. – To okazja nie tylko, by zobaczyć kazimierzaków czytających ważne polskie dzieła w strojach z epoki, ale i… przypomnieć sobie daną lekturę, w tym roku „Przedwiośnie” – mówi jedna z kazimierzanek obecnych na zamku podczas Narodowego Czytania.
Narodowe Czytanie 2018 odbyło się w Kazimierzu po raz w 2012 r., czyli już w pierwszym roku tej inicjatywy zapoczątkowanej przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Wtedy na rynku przez 7 godzin czytano „Pana Tadeusza”, a niektóre fragmenty nawet wygłaszano z pamięci. Początkowo Narodowe Czytanie w Kazimierzu odbywało się na rynku przy studni i w bibliotece miejskiej. Od piątej edycji akcja przeniosła się na kazimierski zamek. W tym roku miała miejsce ósma edycja tej imprezy, która w tym roku wpisuje się w jubileusz setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę.
- Bardzo zależy mi na tym, aby tegoroczna akcja, oprócz jej stałego, głównego celu, którym jest promocja czytelnictwa, była też formą uczczenia jubileuszu. A zarazem chcę, aby przesłanie Żeromskiego wzbogaciło program obchodów i wydarzeń o niezwykle istotny i potrzebny element krytycznej refleksji nad dziejami ojczystymi – napisał w liście Prezydent RP Andrzej Duda.
Kazimierski zamek jest jednym z 2930 miejsc, w których Narodowe Czytanie 2018 się odbyło. To absolutny rekord.
- Został pobity rekord "Quo vadis"" – powiedziała Agata Kornhauser Duda.
I choć nie o rekordy tu chodzi, to pięknie jest, że wspólne czytanie w przestrzeni publicznej przybiera coraz bardziej masowy charakter.
Wystąpili:
Hipolit Wielosławski / Sebastian Wielemborek
Ksiądz Anastazy / Marcin Pisula
Cezary Baryka / Bartosz Tyszko
Karolina Szarłatowiczówna / Joanna Stefańska
Laura Kościeniecka / Iza Lenart
Wanda Okszyńska / Wiktoria Wrótniak
Storzan / Andrzej Cięszczyk
Pani Wielosławska / Beata Rosłoniec
Maciejunio / Zbigniew Rak
Damy / Magdalena Zawadzka / Kaja Bryś / Emilia Łoniewska
Narrator / Ewa Wolna
Scenariusz i reżyseria Ewa Wolna i Anna Ewa Soria
Organizator: Kazimierski Ośrodek Kultury Promocji i Turystyki
Fot. Zespół Szkół im. Jana Koszczyca Witkiewicza
w Kazimierzu Dolnym